স্মৃতিগন্ধা

          ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ
গৌৰৱোজ্জ্বল পঞ্চাশ বছৰৰ সোণালী স্মাৰক:
                  'স্মৃতিগন্ধা'
                                   --- বীৰ্কে বি. থাপা

       সুন্দৰ আৰু আকৰ্ষণীয় প্ৰচ্ছদ, অলংকৰণ, আলোকচিত্ৰ  আৰু অলেখ  তথ্যসমৃদ্ধ লেখনিৰে প্ৰকাশ পোৱা ডুমডুমা মহা বিদ্যালয়ৰ সোণালী জয়ন্তী অনুষ্ঠানৰ  স্মৃতিগ্ৰন্থখন হাতত লৈয়ে ভাল লাগি গ'ল।১৯৬৭ চনত স্থাপিত ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ গৌৰৱোজ্জ্বল পঞ্চাশ বছৰৰ  সুদীৰ্ঘ পথ পৰিক্ৰমা,ইয়াৰ ইতিহাস আৰু ঐতিহ্যক আলোকিত কৰিবলৈ ড:ৰিঞ্জুমণি শৰ্মাই স্মৃতিগ্ৰন্থখনৰ দায়িত্বত থাকি প্ৰায় এটা বছৰ যি চেষ্টা আৰু কষ্ট স্বীকাৰ কৰিছিল সেয়া সুন্দৰকৈ প্ৰতিফলিত হৈ উঠিছে স্মৃতিগ্ৰন্থখনিৰ প্ৰতিখিলা পৃষ্ঠাত।পাঠকৰ মন মোহিব পৰাকৈ স্মৃতিগ্ৰন্থখনি সুন্দৰ অলংকৰণ আৰু অংগসজ্জাৰে মুদ্ৰন কৰি উলিওৱা ডিব্ৰুগড়ৰ 'ডিজাইনাৰ গ্ৰাফিক্স' ইয়াৰ বাবে অৱশ্যেই ধন্যবাদৰ যোগ্য।
       ইতিমধ্যে কেইবাখনো অাটকধুনীয়া আৰু তথ্যসমৃদ্ধ স্মৃতিগ্ৰন্থ সম্পাদনা কৰা  ড:ৰিঞ্জুমণি শৰ্মাই তেখেতৰ পূৰ্বৰ অভিজ্ঞতাৰে  ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ সুদীৰ্ঘ পঞ্চাশ বছৰৰ ইতিহাস আৰু ঐতিহ্যক একোটা দলিল স্বৰূপে প্ৰায় চাৰিশ পৃষ্ঠাৰ 'স্মৃতিগন্ধা'ত প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ সুপৰিকল্পিত ভাৱে লেখনিসমূহক সুকীয়া সুকীয়াকৈ কেইবাটাও শিতানত অতি সুন্দৰ ৰূপত বিভক্ত কৰিছে।  
       সূচীপত্ৰলৈ দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰিলেই দেখা  যায়-প্ৰথমটো শিতান সজোৱা হৈছে 'ঐতিহ্য আৰু ঐশ্বৰ্য' শিৰোনামেৰে।এই শিতানত সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে মহাবিদ্যালয়খনৰ অধ্যয়ণ-অধ্যাপনাৰ সৈতে জড়িত বত্ৰিশ গৰাকী লেখকৰ লেখা য'ত অালোকপাত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছে-মহাবিদ্যালয়খনৰ জন্মলগ্নৰ ইতিহাসৰ পৰা অাৰম্ভ কৰি বৰ্তমানলৈকে কলা,বিজ্ঞান,বাণিজ্য অাদি বিভিন্ন বিভাগৰ উপৰিও ইয়াৰ ক্ৰীড়া আৰু সাংস্কৃতিক জগত, সাহিত্য ক্ষেত্ৰ,শিল্প- চৰ্চা,পুথিভঁৰাল,এন.চি.চি,শিক্ষক গোট,মহিলা কোষ,ছাত্ৰ একতা সভা,শৈক্ষিক প্ৰগতি,প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থা ইত্যাদি বিষয়বোৰত মহাবিদ্যালয়খনে সুদীৰ্ঘ পঞ্চাশ বছৰৰ পথ পৰিক্ৰমাত লাভ কৰা সাফল্যৰ চিত্ৰ ।ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে আজীৱন চেষ্টা কৰি যোৱা প্ৰয়াত ৰবীন চৌধুৰীচাৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাঞ্জলী হিচাপে ইতিপূৰ্বে মহাবিদ্যালয় আলোচনীত প্ৰকাশিত 'অধ্যক্ষৰ মেজৰ পৰা'শীৰ্ষক লেখাটিৰ পুনৰ্মুদ্ৰণেৰে শিতানটি আৰম্ভ কৰা হৈছে।এই শিতানত  প্ৰাক্তন উপাধ্যক্ষা বীণাদেৱী বৰদলৈয়ে লিখা 'ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়লৈ আৰ্থিক বৰঙণি যোগোৱা ব্যক্তি আৰু অনুষ্ঠানসমূহ' শীৰ্ষক নিবন্ধটিত  মহাবিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠা কালৰ ইতিহাস আৰু বৰ্তমানৰ ৰূপ পোৱালৈকে মহাবিদ্যালয়খনৰ উন্নয়ণ ও আন্তৰ্গাথনিৰ বাবে অাৰ্থিক অৱদান আগবঢ়োৱা বিভিন্ন ব্যক্তি আৰু অনুষ্ঠান -প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ বিশদ বিবৰণ দিয়া হৈছে।।ক'বলৈ গ'লে স্মৃতিগ্ৰন্থখনৰ বাটচ'ৰাতে প্ৰকাশ পোৱা এই নিবন্ধটিয়ে মহাবিদ্যালয়খনৰ সুদীৰ্ঘ পঞ্চাছ বছৰে লুকাই থকা নেপথ্যৰ এখনি চিত্ৰক অতি সুন্দৰ ৰূপত তুলি ধৰিছে।সেইদৰে ড:অাজিবুৰ ৰহমানে লিখা 'ৰিচাৰ্চ ষ্টেটাচ এণ্ড একাডেমিক কালচাৰ অফ ডুমডুমা কলেজ' শীৰ্ষক ইংৰাজী নিবন্ধটিত আলোকপাত কৰা হৈছে  মহাবিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠা কালৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে পৰিস্ফুত হৈ উঠা শৈক্ষিক আৰু প্ৰশাসনিক দিশ তথা ইয়াৰ শিক্ষক-অধ্যাপকসকলে  বিগত কালছোৱাত আৰু বৰ্তমানে চলাই থকা বিভিন্ন বিষয়ৰ গৱেষণা,প্ৰজেক্ট,প্ৰকাশন(ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্ত:ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ বিভিন্ন জাৰ্ণেলত) ,চেমিনাৰ,কৰ্মশালা আদিৰ বিশদ আৰু পাৰিসাংখিক বিবৰণ।বৰ্তমানৰ অধ্যক্ষ ড: প্ৰকাশ জ্যোতি বৰঠাকুৰৰ 'সাম্প্ৰতিক সময়ত ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়' আৰু ড: দীপশিখা গগৈ হাজৰিকাৰ 'শৈক্ষিক ফলাফলৰ ক্ৰমাগত উত্তৰণেৰে ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ স্বৰ্ণিল যাত্ৰা' শীৰ্ষক নিবন্ধতো প্ৰকাশ পাইছে শিক্ষা আৰু আন্ত:গাঁথনিৰ সুন্দৰ চিত্ৰ।তাৰোপৰি ড:গিৰিশ কোঁৱৰ,ড:অৰুণা গগৈ বৰুৱা,প্ৰণীতা সন্দিকৈ,চন্দ্ৰ কান্ত সন্দিকৈ,ড:মন্দিৰা দাস,মনোজ দত্ত আদিৰ প্ৰবন্ধত আলোকপাত কৰা হৈছে মহাবিদ্যালয়খনৰ ক্ৰমে বাণিজ্য, অসমীয়া, অৰ্থনীতি, ৰাজনীতি, বাংলা আৰু বিজ্ঞান বিভাগৰ অতীত আৰু বৰ্তমানৰ ৰূপ।অৱসৰ প্ৰাপ্ত গ্ৰন্থাগাৰ সহায়িকা পূৰ্ণিমা কোঁৱৰ,মেজৰ গীতা গোস্বামী, মাধুৰ্য মহন্ত অাৰু ড:ৰুমী খালেন,তথা ড:বিদিশা মহন্ত হাজৰিকা আৰু ড:ৰিঞ্জুমণি শৰ্মাৰ প্ৰবন্ধত  মহাবিদ্যালয়খনৰ গ্ৰন্থাগাৰ,এন.চি.চি. বিভাগ,সংগীত আৰু সাংস্কৃতিক চিন্তা-চৰ্চা,সাহিত্য-জগত অাদিৰ  চিত্ৰ সজীৱ হৈ উঠিছে।একেদৰে এই শিতানত মহাবিদ্যালয়ৰ শিক্ষক গোট, ,মহিলা কোষ,কাৰ্যালয়,ক্ৰীড়া জগত,প্ৰকৃতি ঐক্যমঞ্চ,ছাত্ৰ একতা সভা,প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ,শিল্প কলা আৰু শিল্প চৰ্চা,নাকৰ মূল্যায়ণ,ৰাষ্ট্ৰীয় সেৱা অাঁচনি অাদিকে ধৰি মহাবিদ্যালয়খনৰ সামগ্ৰিকভাৱে প্ৰায় সকলোবোৰ দিশকে সন্নিৱিষ্ট কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছে ।
         স্মৃতিগ্ৰন্থখনিৰ দ্বিতীয়টো শিতান আৰম্ভ হৈছে 'ব্যক্তি অাৰু ব্যক্তিত্ব' শিৰোনামেৰে।এই শিতানত উপাধ্যক্ষ চবিন বৰ্মন,ড:ৰিঞ্জুমণি শৰ্মা অাৰু হিৰণ বৈশ্য দত্তই  মহাবিদ্যালয়খনৰ উন্নয়ণৰ সৈতে জড়িত বিশিষ্ট ব্যক্তিসকলৰ অৱদানৰ কথা শ্ৰদ্ধাৰে স্মৰণ কৰিছে।স্মৰ্তব্য ব্যক্তিসকলৰ ভিতৰত অাছে ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ প্ৰতিষ্ঠাকালৰ অধ্যক্ষ সৰোজ দত্ত তথা পৰৱৰ্তী কালৰ অধ্যক্ষ ৰায়হান শ্বাহ অাৰু ৰবীন চৌধুৰীৰ পৰা অাৰম্ভ কৰি  মহাবিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠা ও পৰিচালনা সমিতিৰ সৈতে জড়িত যোগেন্দ্ৰ নাথ ডেকা,মলিয়া তাঁতী,শ্যামা প্ৰসাদ মেধি,ৰাজ্যমল ডেকা অাদিৰ দৰে অলেখ মহানুভৱ ব্যক্তি তথা চতুৰ্থ বৰ্গৰ কৰ্মচাৰী ছান্দকী হৰিজন,অমৃত ডেকাৰ দৰে বহুকেইগৰাকী লোক।মহাবিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক যোগেন্দ্ৰ নাথ ডেকাৰ বিষয়ে বিশদভাৱে লিখিছে ডুমডুমাৰ এগৰাকী বিশিষ্ট সাংবাদিক অৰ্জুন বৰুৱাই।উল্লেখযোগ্য যে অৰ্জুন বৰুৱা অাছিল মহাবিদ্যালয়খনৰ ছাত্ৰ একতা সভাৰ প্ৰথম সাধাৰণ সম্পাদক।প্ৰাক্তন ছাত্ৰী হেমপ্ৰভা মৰাণ অাৰু অসমীয়া কাব্য জগতৰ বিশিষ্ট কবি শ্বৰীফা খাতুন চৌধুৰীৰ নিবন্ধত অালোকপাত কৰা হৈছে- ডুমডুমাৰ বায়ু-পানীৰে লালিত হৈ অসমৰ সংস্কৃতি অাৰু সাহিত্য জগতত সকলোৰে পৰিচিত হৈ পৰা প্ৰখ্যাত অভিনেতা অাব্দুল হক চৌধুৰী অাৰু  কবি হৰি বৰকাকতিৰ জীৱন অাৰু ব্যক্তিত্বৰ সুন্দৰ অালেখ।প্ৰাক্তন ছাত্ৰী জুনুমণি বৰা অাৰু অধ্যাপক নগেন বৰদলৈয়ে লিখিছে ক্ৰমে বিশিষ্ট সমাজসেৱী তথা জনজাতীয় অান্দোলনৰ নেতা প্ৰয়াত গকুল সোনোৱাল অাৰু ইতিমধ্যে ঝুমইৰ গীতেৰে সুখ্যাতি অৰ্জণ কৰা প্ৰাগ চিনে এৱাৰ্ড বিজয়ী দুলাল মানকিৰ বিষয়ে।অান এগৰাকী প্ৰাক্তন ছাত্ৰ বীৰ্কে বাহাদুৰ থাপাই এই শিতানতে ডুমডুমাৰ কথাশিল্পী যোগেশ দাস অাৰু নিৰোদ চৌধুৰীৰ গল্পৰ এটি নিৰপেক্ষ অাৰু তুলনামূলক পৰ্যালোচনা অাগবঢ়াইছে।
       'সোণোৱালী সোঁৱৰণ' শীৰ্ষক শিতানত ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ত অধ্যয়ণ-অধ্যাপণ কৰি থকা কালৰ বিভিন্ন সোণসেৰিয়া স্মৃতিৰ ৰোমন্থন কৰিছে ড: প্ৰফুল্ল মেধি,বীণা ডেকা,ৰমেশ গোস্বামী,অনুপম বৰুৱা,উষা ৰাজকুমাৰী গগৈ,ভৱভূতি শংকৰ বৰুৱা,প্ৰণতি বৰুৱা,ড: নিৰোদ বৰুৱা,ড:শশীকান্ত শইকীয়া অাদিকে ধৰি প্ৰায় দুকুৰি লেখকে।ইংৰাজী নিৱন্ধেৰে স্মৃতি ৰোমন্থন কৰি লিখা লেখক সকলৰ ভিতৰত অৱসৰ প্ৰাপ্ত অধ্যাপক ৰাজেন বৰুৱা অাৰু ড: টি যোচেফ খ্ৰীষ্ট'ডচৰ নাম বিশেষ উল্লেখযোগ্য।কৰ্মসূত্ৰে সুদূৰ দক্ষিনৰ পৰা অাহি অসমীয়া মাত-কথা প্ৰথমে একো নজনা-নুবুজাকৈ ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ত যোগদান কৰি ছটা বছৰ কটোৱা অাৰু কৰ্মজীৱনৰ এই কালছোৱাত সহকৰ্মী সকলৰ পৰা অাৰু বিশেষকৈ অধ্যক্ষ ৰবীন চৌধুৰীচাৰৰ পৰা পোৱা সহায়-সহযোগিতাৰ কথা  ড:খ্ৰীষ্টডাচে বৰ কৃতজ্ঞতাৰে তেখেতৰ প্ৰৱন্ধত উল্লেখ কৰিছে।এই শিতানত প্ৰকাশ পোৱা অন্যান্য প্ৰবন্ধ (বিশেষকৈ প্ৰণতি বৰুৱাৰ 'সোঁৱৰণিৰ সুৱাগ বুটলি',ড:শশীকান্ত শইকীয়াৰ 'হেৰুওৱা চিঠিৰ দুখ অাৰু অন্যান্য',শীলা সোনোৱালৰ 'স্মৃতিৰ পটত ডুমডুমা মহাবিদ্যালয় অাৰু অসমীয়া বিভাগ',দ্বিজেন শৰ্মাৰ 'মোৰ শ্ৰদ্ধাৰ শিক্ষাগুৰুসকল',অাজাদ হুচেইনৰ 'ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ৰ মাটি চাবলৈ যোৱা দিনটো সুঁৱৰি' অাদি)সমুহেও বিগত দিনৰ স্মৃতিক সজীৱ কৰি তুলিবলৈ সক্ষম হৈছে।
      'সাক্ষাৎকাৰ প্ৰসংগ' শীৰ্ষক শিতানটিত সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে ডুমডুমা মহাবিদ্যালয়ত প্ৰথম নামভৰ্তি কৰা ছাত্ৰ যজ্ঞৰাম শইকীয়া,অান্ত:ৰাষ্ট্ৰীয় খ্যাতিসম্পন্ন বিখ্যাত মনোৰোগ চিকিৎসক ডুমডুমাৰ কৃতি সন্তান ডা:দীপালি দত্ত,মহাবিদ্যালয় ছাত্ৰ একতা সভাৰ প্ৰথম সম্পাদক অৰ্জুন বৰুৱা,হান্দুক নামৰ কথাছবিখনৰ জৰিয়তে ৰাষ্ট্ৰীয় চলচিত্ৰ বঁটা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা প্ৰাক্তন ছাত্ৰ জয়চেং জয় দহোতীয়া তথা বাঁহ-বেত অাদিৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা বিভিন্ন সামগ্ৰীৰ ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ জৰিয়তে অাত্মনিৰ্ভৰশীল হৈ  ৰাষ্ট্ৰপতিৰ পদক লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা অান এগৰাকী প্ৰাক্তন ছাত্ৰ লেনিন বুঢ়াগোহাঁইৰ সৈতে হোৱা সাক্ষাৎকাৰ।
     স্মৃতিগ্ৰন্থখনিৰ 'বিবিধা' নামৰ শিতানটিত জ্ঞানৰ শাস্ত্ৰীয় ও দাৰ্শনিক ব্যাখা সুন্দৰকৈ দাঙি ধৰিছে অৱসৰপ্ৰাপ্ত অধ্যক্ষ বদন শৰ্মাই।'অচিন মানুহ চিনাকী মন' শীৰ্ষক লেখাটিত সুলেখক বেণু বৰাই তেখেতৰ নিজস্ব কথনশৈলীৰে বৰ সুন্দৰকৈ বাণীকান্ত কাকতিৰ 'সাহিত্য অাৰু প্ৰেম' নামৰ কিতাপখনৰ অালমত ডাণ্টে-বিয়েত্ৰিছ,ওমৰ খায়াম, অম্বিকাগিৰি ৰায়চৌধুৰী, কালিদাস, মেকবেথ,ক্লিউপেট্ৰা,নাঁপলেয়ঁ বোনাপাৰ্ট অাদিৰ প্ৰেম কাহিনী উল্লেখ কৰিছে। মানৱ জীৱনৰ প্ৰতিটো সাফল্য বা কৃতকাৰ্যতা অাৰু যিকোনো মহৎ সাহিত্য সৃষ্টিৰ অাঁৰত যে নাৰী অফুৰন্ত প্ৰেৰণা হৈ থাকে সেই কথাই তেখেতে এই অামোদজনক লেখাৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে।এই শিতানতে ড:অৰুণা গগৈ বৰুৱাই  তিনিচুকীয়া জিলাৰ কবি অাৰু কবিতা সম্পৰ্কে,ধীৰেন ডেকাই ভাৰতবৰ্ষৰ ত্ৰুটিপূৰ্ণ শিক্ষা ব্যৱস্থা সম্পৰ্কে, ড:কাৱেৰী  বৰ পূজাৰী শৰ্মাই সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত অসমৰ মহিলা সম্পৰ্কে ,দেৱেন ডেকাই ডুমডুমাৰ সাংস্কৃতিক জগত সম্পৰ্কে তথা অধ্যাপক দীপক ৰঞ্জণ বৰুৱাই "জনজীৱনত সমাহাৰ ঘটা নৃ-গোষ্ঠীয় মূলৰ মানুহৰ দুখৰীয়া ছবি' শীৰ্ষক তথ্যসমৃদ্ধ নিবন্ধ লিখাৰ উপৰিও প্ৰয়াত যদু বৰপূজাৰীৰ ইতিপূৰ্বে প্ৰকাশিত 'জাতীয় চৰিত্ৰ গঠনত ললিত কলা' অাৰু ডুমডুমা নাট্য মন্দিৰৰ ঐতিহ্য সম্পৰ্কে নাট্য সম্ৰাট চন্দ্ৰ চৌধুৰীয়ে লিখা 'অসমৰ এখন যুগান্তৰিক নাট্যমঞ্চ' শীৰ্ষক লেখাটি পুনৰ্মূদ্ৰন কৰা হৈছে।
      স্মৃতি গ্ৰন্থ এখনৰ মানদণ্ড নিৰ্ণয়ত তথ্যসমৃদ্ধ লেখাৰ উপৰিও প্ৰচ্ছদ অলংকৰণ, অংগসজ্জা, তথ্যপূৰ্ণ অালোকচিত্ৰ,নিৰ্ভুল ডি.টি.পি অাদিৰো যথেষ্ট গুৰুত্ব থাকে।সেই অৰ্থত ডিব্ৰুগড়ৰ 'ডিজাইনাৰ গ্ৰাফিক্স'ত মুদ্ৰিত অাৰু অভিজিৎ সাহাৰ দ্বাৰা অংকিত স্মৃতিগ্ৰন্থখনিৰ প্ৰচ্ছদ সুন্দৰ হৈছে।অন্তৰ্ভাগৰ অলংকৰণ সমাহিত ৰূপত প্ৰকাশ পাইছে যদিও অালোকচিত্ৰসমূহ অাশানুৰূপভাৱে উচ্চ মানবিশিষ্ট নহ'ল।তাৰোপৰি অালোকচিত্ৰসমূহ অ'ত ত'ত প্ৰকাশ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে এলবামৰ দৰে একত্ৰিত অাৰু শৃংখলিত ভাৱে প্ৰকাশ কৰা হ'লে অাৰু অধিক অাকৰ্ষণীয় হোৱাৰ সম্ভাৱনা অাছিল।মহাবিদ্যালয় এখনৰ বিগত পঞ্চাশ বছৰৰ দলিল স্বৰূপে প্ৰকাশ কৰা স্মৃতিগ্ৰন্থখনত অডিট'ৰিয়াম, লাইব্ৰেৰী,বিজ্ঞানাগাৰ,জিৰণি চ'ৰা, হোষ্টেল, কেণ্টিন,অাদি তথা শিক্ষা,সাহিত্য,সংস্কৃতি,ক্ৰীড়া অাদি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন সময়ত  কৃতিত্ব অৰ্জন কৰা অাৰু অধিক প্ৰাক্তন অাৰু বৰ্তমানৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ তথ্য সম্বলিত অালোকচিত্ৰ প্ৰকাশ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা অাছিল। তাৰোপৰি,স্মৃতিগ্ৰন্থখনত বৰ্তমান অধ্যয়ণৰত সাহিত্যানুৰাগী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ বাবেও এটা সুকীয়া শিতান ৰখাৰ প্ৰয়োজনীয়তা অাছিল।এনে শিতানত প্ৰকাশিত লেখাসমূহৰ দ্বাৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ সৃষ্টিশীলতাৰ লগতে তেওঁলোকৰ মনোজগতৰ সুন্দৰ চিত্ৰ সততে প্ৰতিফলিত হৈ উঠে।শেষত এই কথা ক'বই লাগিব যে,সাধাৰণ বৰ্ণ -বিভ্ৰাট,বৰ্ণ-বিচ্যুতি অাদিৰ বাদে স্মৃতিগ্ৰন্থখনিৰ নিৰ্ভুল মুদ্ৰণ অাৰু সম্পাদনাৰ বাবে কিন্তু ড: ৰিঞ্জুমণি শৰ্মাই যথাসাধ্য চেষ্টা কৰিছে। বৃহৎ কলেবৰৰ স্মৃতিগ্ৰন্থখনি নি:সন্দেহে অনাগত দিনত ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে এক ঐতিহাসিক দলিলৰূপে অভিহিত হ'ব।(সমাপ্ত)
    
(দৈনিক জনমভূমিৰ 'প্ৰান্তৰ'ত প্ৰকাশিত)