ভাৰতবৰ্ষত সাংবাদিকতাৰ ইতিহাস,বৰ্তমান আৰু নিৰাপত্তাহীন ভৱিষ্যৎ

        ভাৰতবৰ্ষত সাংবাদিকতাৰ ইতিহাস, বৰ্তমান আৰু নিৰাপত্তাহীন ভৱিষ্যৎ
                                                  -বীৰ্কে বি. থাপা
                                                  (9954249916)
                              

          ভাৰতবৰ্ষত সাংবাদিকতাৰ ভেঁটি নিৰ্মান কৰাৰ ক্ষেত্ৰত জেমচ্ অ'গষ্টাচ হিকিৰ অৱদান চিৰস্মৰণীয় হৈ থাকিব। 1779 /80 চনত কলিকতাৰ পৰা প্ৰকাশিত ভাৰতবৰ্ষৰ প্ৰথমখন সাপ্তাহিক বাতৰি কাকত  ' বেংগল গেজেট'ত নিয়মীয়াকৈ  লিখি থকা স্তম্ভ -লেখ(columns) সমূহৰ জড়িয়তে এইগৰাকী সাংবাদিকে ক'বলৈ গ'লে প্ৰায় অকলেই ভাৰতবৰ্ষত বৃটিছ সাম্ৰাজ্যবাদৰ বিৰূদ্ধে মুক্ত কণ্ঠেৰে প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত  কৰিছিল আৰু এই কাকতখনতে তেওঁ চৰকাৰৰ কাৰ্যাৱলীৰ বিৰূদ্ধে জনতাৰ কণ্ঠক নিৰ্ভীকভাৱে প্ৰকাশ কৰিছিল।
       ভাৰতবৰ্ষত বাতৰি কাকতৰ ইতিহাসলৈ দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰিলে 'বেংগল গেজেটৰ  জেমচ্ অ'গষ্টাচ হিকিৰ নাম সৰ্বপ্ৰথমেই উল্লেখ কৰা হয় তথাপিতো কিন্তু আমি মনত ৰাখিব লাগিব যে সেইকালত সাংবাদিকতাই ভাৰতবৰ্ষত বিশেষ মূৰ দাঙি থিয় হ'ব পৰা নাছিল। কাৰণ মি: হিকিয়ে বাতৰি কাকতখনৰ জড়িয়তে বৃটিছ চৰকাৰ আৰু ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ অনিয়মৰ বিৰূদ্ধে কঠোৰ প্ৰতিবাদ কৰাৰ ফলস্বৰূপে কাকতখন প্ৰকাশ পোৱাৰ এবছৰতেই 1781 চনত তেওঁৰ বিৰূদ্ধে চৰকাৰী নোটিচ জাৰি কৰা হয় আৰু বিচাৰৰ অন্তত কাৰাদণ্ডৰ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল।গতিকে সিমানতে তেওঁৰ সাংবাদিকতাৰ পৰিসমাপ্তি ঘটিছিল।
       ভাৰতবৰ্ষত সাংবাদিকতাৰ প্ৰকৃত সোণালী যুগ (Golden Era of newspaper in India)
আৰম্ভ হৈছিল 'বেংগল গেজেট' বন্ধ হোৱাৰ প্ৰায় তিনি দশকৰ পাছত ।সেই সময়ত অৰ্থাৎ 1811 চনত জেমচ্ চিল্ক বাকিংহামৰ (James Silk Buckingham) সম্পাদনাত প্ৰকাশ পাইছিল ‘Calcutta Chronicle’ নামৰ এখন বাতৰি কাকত।এইগৰাকী সাংবাদিকেই পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে সাংবাদিকতাৰ সম্পৰ্কত  এক নতুন ধাৰণা প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।তেওঁ সাংবাদিকতাৰ নিকা আৰু স্পষ্ট প্ৰতিচ্ছবি গঢ়ি তুলিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ উপৰিও জনসাধাৰণৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ প্ৰকাশ কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো সততে গুৰুত্ব প্ৰদান কৰিছিল। সেই সময়ত ৰক্ষণশীল ভাৰতীয় সমাজ-ব্যৱস্থাত প্ৰচলিত 'সতীদাহ প্ৰথা'ৰ দৰে কিছুমান দোষ-ত্ৰুটিসমূহৰ বিৰূদ্ধে যথেষ্ট লেখা-মেলা কৰিছিল।তাৰ পাছতে ৰাজা ৰামমোহন ৰায়ৰ দৰে ব্যক্তিয়েও সংবাদ পত্ৰৰ শক্তি বা ভূমিকাৰ কথা উপলদ্ধি কৰিছিল আৰু 'সংবাদ কৌমুদী' নামৰ বাংলা ভাষাৰ কাকত এখনৰ প্ৰকাশ আৰম্ভ কৰিছিল 1822 চনত। সেই সময়ত আৰু দুখনমান সংবাদ -পত্ৰ প্ৰকাশ পোৱাৰ তথ্য পোৱা যায় ।বৃটিচৰ শাসন আৰু ভাৰতীয় ৰক্ষণশীল সমাজৰ কুসংস্কাৰ, অন্ধবিশ্বাস আদিৰ বিৰূদ্ধে জনসাধাৰণক সচেতন কৰি তোলাই এই সংবাদপত্ৰসমূহৰ মুখ্য উদ্দেশ্য আছিল।অৱশ্যে তাৰে কিছুসংখ্যক সংবাদ-পত্ৰ বৃটিছ শাসনৰ সপক্ষতো থিয় দিয়া কথা অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি।আন কিছু সংখ্যক সংবাদ-পত্ৰৰ লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য আছিল কেৱল ব্যৱসায়িক স্বাৰ্থ।সেইকালৰ ভাৰতীয় পুঁজিপতি বণিক-গোষ্ঠীয়ে তেওঁলোকৰ ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণৰ বাবেও  সেইবোৰ বাতৰি কাকত বা সংবাদ -পত্ৰসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিছিল।বাতৰিতকৈ বিভিন্ন পণ্য সামগ্ৰিৰ বিজ্ঞাপন প্ৰকাশতে সেই সংবাদ -পত্ৰসমূহে অধিক গুৰুত্ব দিয়া দেখা গৈছিল।
        1861 চনত ৰবাৰ্ট নাইট(Robert Knight)ৰ সম্পাদনাত প্ৰকাশ পোৱা এখন উল্লেখযোগ্য বাতৰি কাকত আছিল The Times of India নামৰ কাকতখন।কাকতখন  আজিও চলি আছে আৰু এইখনেই হৈছে ভাৰতবৰ্ষৰ সৰ্বাধিক প্ৰচলিত ইংৰাজী ভাষাৰ বাতৰি-কাকত। কাকতখনে আৰম্ভণিৰে পৰাই বৃটিছ চৰকাৰ আৰু শাসনৰ সমৰ্থন আগবঢ়াই আহিছিল।আনহাতে 1868  চনত প্ৰকাশ পোৱা  'অমৃত বাজাৰ পত্ৰিকা' নামৰ আন এখন বহুল প্ৰচাৰিত বাংলা ভাষাৰ কাকতখনে কিন্তু তৎকালীন ভাৰতীয় সমাজ-ব্যৱস্থাৰ দোষ-ত্ৰুটি,কেৰোণ সমূহৰ ৰূপান্তৰ,পৰিশোধন আদিৰ লগতে বৃটিছ শাসন-ব্যৱস্থাৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰি গৈছিল।একে উদ্দেশ্যৰে প্ৰকাশ পোৱা আন এখন উল্লেখযোগ্য কাকত আছিল 1878 চনত প্ৰকাশিত The Hindu নামৰ কাকতখন আৰু এইখন কাকত তামিলনাডু আৰু কেৰেলাতে সৰ্বাধিক প্ৰচলিত আছিল।
         বৃটিচৰ শাসনকালত প্ৰকাশিত বহুকেইখন সংবাদপত্ৰই ভাৰতবৰ্ষৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ অগ্ৰগতিতো উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়াইছিল।এইক্ষেত্ৰত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰা সংবাদ-পত্ৰসমূহৰ ভিতৰত বাল গংগাধৰ তিলকৰ 'কেশৰী',মহাত্মা গান্ধীৰ 'ইয়ং ইণ্ডিয়া ' আৰু 'হৰিজন' তথা জৱাহৰলাল নেহৰুৰ  'নেশ্যনেল হেৰাল্ড' নামৰ বাতৰি-কাকতৰ কথা বিশেষ উল্লেখযোগ্য। কিন্তু  যিকেইখন বাতৰি-কাকতে বৃটিছৰ শাসন আৰু কাৰ্যাৱলীৰ কঠোৰ সমালোচনা কৰিছিল সেইকেইখন বাতৰি কাকতৰ স্বাধীনতাক খৰ্ব কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে  বৃটিছ চৰকাৰে  পূৰ্বৰে পৰা চেষ্টা চলাই যোৱা পৰিলক্ষিত হয়। বৃটিছ চৰকাৰে Vernacular Press Act in 1878 , the Newspapers (Incitement to offences )Act of 1908, the Indian Press Act 1931, the Press Objectionable Matter Act 1951, the Newspaper Price and Page Act 1956 আদিৰ দৰে এক্ট জোৰকৈ জাপি দি সংবাদ পত্ৰ আৰু সাংবাদিকৰ স্বাধীনতাত নাকী লগাবলৈ অহৰহ চেষ্টা চলাইছিল। The Vernacular Press Act (VPA) অনুসৰি ভাৰতবৰ্ষৰ স্থানীয় ভাষাত প্ৰকাশিত যিকোনো  বাতৰি কাকতৰ মুদ্ৰক আৰু প্ৰকাশকক ডিষ্ট্ৰিক্ট মেজিষ্ট্ৰেটে যিকোনো সময়ত আদালতলৈ চমন জাৰি কৰিব পাৰিব আৰু বৃটিছ চৰকাৰৰ বিৰূদ্ধে বা অন্য যিকোনো ধৰ্ম -সম্প্ৰদায়ৰ বিৰূদ্ধে যাতে কাকতখনে কোনো বক্তব্য প্ৰকাশ নকৰে সেই কথাৰ নিশ্চয়তা কাকত-কৰ্তৃপক্ষই প্ৰদান কৰিব লাগিব।এই ক্ষেত্ৰত মেজিষ্ট্ৰেট গৰাকীৰ সিদ্ধান্তই চূড়ান্ত সিদ্ধান্ত হ'ব আৰু আদালতত এই সন্দৰ্ভত কোনো আৱেদন গ্ৰহণ কৰা নহ'ব। সংবাদ-পত্ৰৰ স্বাধীনতা খৰ্ব কৰা এনে ব্যৱস্থাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিততে  1883 চনত 'দি বেংগলী'নামৰ বাতৰি কাকতখনৰ সম্পাদকীয়ত কলিকতা হাই ক'ৰ্টৰ এগৰাকী ন্যায়াধীশক কঠোৰভাৱে সমালোচনা কৰাৰ অপৰাধত সুৰেন্দ্ৰ নাথ বেণাৰ্জীক কাৰাদণ্ড বিহা হৈছিল।তেঁৱেই আছিল কাৰাবৰণ কৰা প্ৰথমগৰাকী ভাৰতীয় সাংবাদিক।সেইদৰে বাল গংগাধৰ তিলকেও তেওঁৰ নিজৰ বাতৰি কাকত 'কেশৰী'ৰ জড়িয়তে বৃটিছ শাসনৰ বিৰুধীতা কৰিছিল  যাৰ বাবে চৰকাৰে তিলকক প্ৰতিহত কৰিবলৈ চেলু বিচাৰি আছিল।অৱশেষত 'কেশৰী' কাকতত প্ৰকাশিত তেওঁৰ এটি কবিতাৰ ভিত্তিত হত্যাকাণ্ডৰ ঘটনা এটাৰ সৈতে তেওঁ জড়িত থকাৰ অভিযোগত তিলকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰি ওঠৰ মাহৰ কাৰাদণ্ড দিয়া হৈছিল।
         ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পাছত ভাৰতীয় সংবাদপত্ৰসমূহে হেৰুৱা স্বাধীনতা পুনৰ ঘূৰাই পাইছিল আৰু দেশ-জাতি-সমাজৰ অতন্দ্ৰ প্ৰহৰী স্বৰূপে পুনৰ নিৰ্ভীকভাৱে থিয় দিছিল। স্বাধীনোত্তৰ কালৰ চৰকাৰৰ কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত চোকা দৃষ্টি ৰখা আৰু সেই কাৰ্যাৱলীৰ দোষ-ত্ৰুটিসমূহ আঙুলিয়া দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সংবাদ-পত্ৰসমূহে অভূতপূৰ্ব ভূমিকাত অৱতীৰ্ণ হৈছিল।
চৰকাৰেও  ভাৰতীয় সংবিধানৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সংবাদ-মাধ্যমৰ স্বাধীনতা আৰু উন্নতিৰ বাবে নিশ্চিতভাৱে কিছু ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিছিল। তাৰ ভিতৰত এটা উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ আছিল 'প্ৰেছ কাউঞ্চিল অফ ইণ্ডিয়া' গঠণ। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এগৰাকী অৱসৰপ্ৰাপ্ত ন্যায়াধীশক চেয়াৰমেন হিচাপে ৰখা এই কাউঞ্চিলত সংসদৰ দুয়োটা সদনৰ সাংসদ,সংবাদ আৰু সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ সৈতে জড়িত সৰ্বমুঠ আঠাইশ গৰাকী সদস্যক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।ইয়াৰ পৰাই অনুমান কৰিব পাৰি যে স্বাধীনোত্তৰ কালত প্ৰেছৰ স্বাধীনতাক আৰু প্ৰেছৰ স্থিতিক ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰত যথেষ্ট গুৰত্ব দিয়া হৈছে।সাংবাদিকতাক গণতন্ত্ৰৰ চতুৰ্থ স্তম্ভ বুলি কোৱা হৈছে।
         কিন্তু তৎস্বত্ত্বেও সাংবাদিক নিগ্ৰহৰ ঘটনা নঘটাকৈ থকা নাই।বিগত কালত চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ সমালোচনা আগবঢ়োৱা বহু কেইগৰাকী সাংবাদিক আৰু সংবাদ-পত্ৰ তথা দূৰদৰ্শন আদি বৈদ্যুতিন মাধ্যমৰ সৈতে জড়িত সংবাদকৰ্মীৰ ওপৰত চলোৱা অত্যাচাৰৰ কথা সকলোৰে জ্ঞাত।সংবাদ-পত্ৰৰ কঠোৰ সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈ বিগত কালত বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলৰ চৰকাৰে সংবাদ-পত্ৰৰ স্বাধীনতাত পুনৰ হস্তক্ষেপ কৰিবলৈ তৎপৰ হৈ উঠা পৰিলক্ষিত হয়।
         অসমৰ প্ৰেক্ষাপটলৈ দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰিলেও দেখা যায় যে নিৰ্ভীক সাংবাদিক পৰাগ কুমাৰ দাসৰ দৰে ব্যক্তিৰ হত্যাকাণ্ডৰ সৈতে প্ৰতিক্ৰিয়াশীল শক্তি জড়িত আছিল।গতিকে অসমৰ সাংবাদিকসকলেও সত্যনিষ্ঠ আৰু নিৰপেক্ষ  সংবাদ পৰিৱেশনৰ বেলিকা নানান প্ৰতিকুল পৰিস্থিতিৰ মুখামুখি হ'বলগীয়া হয়।আজিৰ সময়ৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত বহু সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানৰ মালিক,সম্পাদক বা সংবাদকৰ্মীসকল ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱাৰ ফলস্বৰূপে নিৰপেক্ষ আৰু সত্যনিষ্ঠ সংবাদ প্ৰকাশ পোৱাত যথেষ্ট বাধাৰ সৃষ্টি হৈছে।আৰু এটা লক্ষনীয় কথা এই যে,আজি বহুলোকে নিৰপেক্ষ আৰু সত্যনিষ্ঠ সাংবাদিকতাত নিজকে উচৰ্গা কৰি দিলেও ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱগ্ৰস্ত মালিকপক্ষৰ মইমতালিৰ বাবে মুক্তভাৱে সংবাদ পৰিৱেশন কৰাত বাধাৰ সন্মুখীন হৈ আহিছে।দ্বিতীয়তে,সাংবাদিকসকলৰ নিৰাপত্তাৰ বিষয়টো আজিও সুনিচ্ছিত হোৱা নাই।গণতান্ত্ৰিক দেশ এখনত যুক্তিপূৰ্ণভাৱে চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধেও বাতৰি-কাকতত লিখা-মেলা কৰাৰ স্বাধীনতা সকলোৰে থাকে।সেয়ে তেনে কাৰ্যক দেশবিৰুধী কাৰ্য বুলি অন্যায়ভাৱে কাৰোবাক এৰেষ্ট কৰাটো সংবিধান বিৰুদ্ধ।গতিকে শাসকপক্ষই সাধাৰণতেই সাংবাদিকক এৰেষ্ট কৰা কাৰ্যৰ পৰা বিৰত থকাই দেখা যায়।কিন্তু শাসকপক্ষৰ উদ্যোগত অন্য প্ৰতিক্ৰিয়াশীল চক্ৰই সংশ্লিষ্ট সাংবাদিকসকলক অমানুষিক অত্যাচাৰ কৰা কাৰ্যক কোনে ৰোধ কৰিব?গুপ্তঘাতকৰ হাতত পৰাগ কুমাৰ দাসৰ দৰে সাংবাদিকৰ মৃত্যু হোৱা ঘটনাৰ সৈতে জড়িত অভিযুক্ত সকলৰ বিৰূদ্ধে শাস্তিমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হ'লনে? আইনৰ মেৰপাচত দোষী সকল হাৰি যোৱাটোৱে আমাৰ দেশৰ ন্যায়িক ব্যৱস্থাৰ দুৰ্বলতা ।এনে অৱস্থাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সাংবাদিকসকলৰ নিৰাপত্তা তেনেই অনিশ্চিত ৰূপে পৰিগণিত হৈছে।
      আজিৰ যুগত আমাৰ সমাজত বাতৰি কাকতৰ ভূমিকা যথেষ্ট।ই আমাক বিভিন্ন ঘটনাৱলীৰ খবৰ দিয়াৰ উপৰিও শিক্ষা আৰু মনোৰঞ্জনৰো যোগান ধৰে।অৰ্থাৎ বাতৰি কাকতৰ ভূমিকা আজি কেৱল বাতৰি দিয়াতে সীমাবদ্ধ হৈ থকা নাই।বাতৰি কাকত হৈ পৰিছে
info-edu-tainment -অৰ্থাৎ এনে এটা মাধ্যম য'ত information, education আৰু entertainment সমানে পাব পাৰি।
       সংবাদ মাধ্যম(media)ক গণতন্ত্ৰৰ  ‘Fourth Estate’ or ‘Fourth Pillar’ অৰ্থাৎ চতুৰ্থ স্তম্ভ বুলি কোৱা হয়।কাৰণ সংবিধান প্ৰদত্ত 'গণতন্ত্ৰ'ৰ তাৎপৰ্য নিৰ্ভৰ কৰে জনসাধাৰণৰ বাক স্বাধীনতাৰ ওপৰত।জনসাধাৰণৰ কণ্ঠক সংবাদ-পত্ৰসমূহে প্ৰকাশ কৰে।সংবাদ মাধ্যমে জনসাধাৰণলৈ সকলো প্ৰকাৰৰ বাৰ্তা যোগান ধৰাৰ উপৰিও চৰকাৰী নীতি আৰু কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত চোকা নজৰ ৰাখি জনতাক সেই বিষয় সম্পৰ্কত সজাগ কৰি ৰাখে।
       ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে  সংবাদ আৰু সাংবাদিকতাৰ ক্ষেত্ৰখনত কিছুমান লক্ষণীয় পৰিৱৰ্তনে দেখা দি আহিছে ,যেনে-(1) বাতৰি-কাকতৰ ছপা কাৰ্যত ব্যাপক প্ৰযুক্তিগত উন্নতি সাধন হৈছে  (2) পাঠকৰ সংখ্যা আৰু সাক্ষৰ লোকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাই আহিছে আৰু (3) সংবাদপত্ৰসমূহ ক্ৰমান্বয়ে কমাৰ্চিয়েল হ'বলৈ আৰম্ভ কৰিছে।আজি ভাৰতবৰ্ষৰ সংবাদ -উদ্যোগটো সমগ্ৰ বিশ্বৰে অন্যতম এক বৃহত্তম উদ্যোগলৈ পৰিণত হৈছে।বাতৰি কাকতসমূহ কমাৰ্চিয়েল আৰু প্ৰফিট -অৰিয়েণ্টেড হৈ পৰাৰ বাবেই পুঁজিবাদী ৰাষ্ট্ৰ-ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা উদ্ভূত ভোগবাদী মানসিকতাক অনুপ্ৰাণিত কৰা বাণিজ্যিক চলচিত্ৰ, ফ্যেশ্বন, বিলাসিতাপূৰ্ণ পণ্য-সামগ্ৰিৰ বিজ্ঞাপন,চাঞ্চল্য আৰু শিহৰণকাৰী হত্যা-ধৰ্ষণ-অবৈধ প্ৰেম আদিৰ দৰে বিষয়সমূহ বাতৰি কাকতৰ অন্যতম মুখ্য বিষয় হৈ পৰিছে।আজিৰ বিজ্ঞান-প্ৰযুক্তিৰ দিনতো বহুকেইখন বাতৰি কাকতে কেৱল পাঠকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰিবলৈকে ৰাশিফলৰ শিতান একোটা প্ৰতি দিনে প্ৰকাশ কৰি অহা দেখা যায়।
         সংবাদজগতখন পৰ্যায়ক্ৰমে বহুতৰ বাবে,বিশেষকৈ সংবাদ -পত্ৰৰ সৈতে জড়িত মালিকপক্ষ,সম্পাদক আৰু সংবাদ দাতা(Reporters) সকলৰ বাবে আজি কৰ্মসংস্থাপনৰো মুখ্য উৎস হৈ পৰিছে।আজি সমগ্ৰ বিশ্বত ভাৰতীয় সংবাদ -উদ্যোগে দ্বিতীয় স্থান লাভ কৰিছে।তথ্য মতে,ভাৰতবৰ্ষত 70,000তকৈয়ো অধিক সৰু-ডাঙৰ বাতৰি কাকত আৰু  1,600 তকৈয়ো অধিক চেটেলাইট চেনেল আছে।তাৰে চাৰিশতকৈয়ো অধিক হৈছে নিউজ চেনেল।কোৱা হৈছে যে বাতৰি কাকতৰ এশ নিযুততকৈয়ো অধিক কপি প্ৰতিদিনে বিক্ৰী হয়।  এনে এটা বৃহৎ উদ্যোগ হোৱা স্বত্ত্বেও কিন্তু সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে জড়িত সাংবাদিকসকলৰ অৱস্থা আশানুৰূপভাৱে ভাল নহয়।
         এই কথা আজি সকলোৰে জ্ঞাত  যে, সাংবাদিকতাতে জীৱন উচৰ্গা কৰা বহুতৰ বাবে সাংবাদিকতাই একমাত্ৰ পেছা।ভাৰত চৰকাৰৰ শ্ৰম আৰু নিয়োগ মন্ত্ৰানালয়ে 2011 চনত মাঝিথিয়া দৰমহা আয়োগৰ প্ৰতিবেদন গ্ৰহণ কৰি সাংবাদিকসকলৰ দৰমহা সন্দৰ্ভত উচিত আৰু স্থিৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ নিৰ্দেশ দিয়াৰ পাছতো আজিকোপতি তাৰ একো সুফল আমি দেখা নাই। পুঁজিপতি মালিকগোষ্ঠীৰ ব্যৱসায়িক স্বাৰ্থ,সাংবাদিকসকলৰ প্ৰতি প্ৰদৰ্শন কৰি অহা অসহানুভূতিশীল আচৰণ আদিৰ বাবে দিনে-নিশাই,ৰ'দে-বৰষুণে ঘূৰি ফুৰি বাতৰি সংগ্ৰহৰ দৰে কঠিন কাম কৰিবলগীয়া হোৱাৰ পাছতো বহু সংবাদ পত্ৰৰ মালিক বা কৰ্তৃপক্ষই সাংবাদিকসকলক তেওঁলোকৰ প্ৰাপ্য মজুৰিৰ পৰা বঞ্চিত কৰি ৰখাটো অত্যন্ত দুৰ্ভাগ্যজনক।অৱশ্যে ইয়াৰ দ্বাৰা আমি সকলোবোৰ কাকতক দোষ দিব বিচৰা নাই।কিন্তু কিছু সংখ্যক কাকতৰ মালিক বা কৰ্তৃপক্ষই সাংবাদিক আৰু অন্যান্য কৰ্মচাৰীক প্ৰাপ্য মজুৰীৰ পৰা বঞ্চিত কৰি অহা ঘটনাৰ কথা ভুক্তভোগী সাংবাদিকসকলৰ মুখেৰে আমি শুনিছোঁ।যিসকল সাংবাদিকৰ অক্লান্ত শ্ৰম,আহোপুৰুষাৰ্থ আৰু ত্যাগৰ ফলস্বৰূপে বাতৰি কাকত একোখনে ব্যৱসায়িক ক্ষেত্ৰত সফলতা লাভ কৰে সেই সকলক গুৰুত্বহীন কৰি তোলাটো অথবা তেওঁলোকক ন্যায্য প্ৰাপ্যৰ পৰা বঞ্চিত কৰাটো কোনোপধ্যেই যুক্তিসংগত নহয়।সেইদৰে বাতৰি কাকতত লেখা-মেলা কৰি থকা লেখক-লেখিকাসকলৰো কাকতখনৰ ব্যৱসায়িক সফলতাৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট অৱদান থাকে।সাংবাদিকসকলৰ দৰে লেখক-লেখিকাসকলকো তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক শ্ৰমৰ বিষয়টোলৈ লক্ষ ৰাখি উপযুক্ত মাননি প্ৰদানৰ আইনসংগত বিধি তৈয়াৰ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আছে। সংবাদ মাধ্যমটো আজিৰ যুগত ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱপুষ্ট হোৱাৰ লগতে পুঁজিপতি গোষ্ঠীৰ  মালিকাধীন হৈ পৰাৰ ফলস্বৰূপে বাৰ্তাজীৱি লোকসকলৰ ভৱিষ্যৎ বহুখিনি অনিশ্চিত হৈ পৰিছে।এই বিষয়তো বিধি- ব্যৱস্থা তৎকালেই লোৱা উচিত।(সমাপ্ত)